رضا عدالتی پور – روزنامه نگار/ در پی توافق تجاری تازه، اتحادیه اروپا ۷۵۰ میلیارد دلار انرژی از آمریکا می‌خرد. این اتفاق در حالی است که مطابق آمارها این میزان خرید ال ان جی کاملا بر خلاف برنامه های سیاست سبز انرژی اروپاست.
به نظر می‌رسد اروپا هم مانند متحدان آسیایی آمریکا که چندی قبل ناچار به انتخاب یکی از دو گزینه بودند؛ در دو راهی جنگ تعرفه یا خرید اجباری ال ان جی گزینه دوم را انتخاب کرده است.
مسیری که کاملا در تضاد با برنامه REPowerEU و امنیت انرژی اتحادیه است و تنها آنها را بجای روسیه به تامین کننده جدیدی به نام آمریکا وابسته می‌کند.
در این بین موضوعاتی مثل عدم واقع بینانه بودن اهداف این توافق و همچنین ضعف کیفی ال ان جی کمپانی‌های نفت و گازی آمریکایی در برابر استانداردهای کاهش متان اروپا سبب شده تا اتحادیه اروپا تحت تاثیر فشار لابی این کمپانی‌های برای تغییر قوانین و کاهش استانداردها در موضع ضعف قرار گیرد.
موضوعاتی که شاید منجر به چشم پوشی عمدی اتحادیه اروپا از اصول و قوانین کاهش متان به نفع مسائل سیاسی شود.
از بروکسل تا توکیو؛ آمریکا با LNG راه فرار از تعرفه‌ها را می‌فروشد
براساس توافق تجاری جدید میان ایالات متحده و اتحادیه اروپا، بروکسل متعهد شده است که در سه سال آینده حدود ۷۵۰ میلیارد دلار انرژی فسیلی (عمدتا شامل ال ان جی) از واشنگتن خریداری کند.
این توافق که روز 28 جولای میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و اورزولا فن درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، منعقد شد، بخشی از یک بسته گسترده‌تر تجاری است که برخی تعرفه‌های متقابل و موضوعات راهبردی را نیز شامل می‌شود.
به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا برای جلوگیری از صدمات جنگ تجاری با آمریکا و پیشگیری از بحران اقتصادی به این توافق تن داده است.
ترامپ قبلا تهدید کرده بود که از اول آگوست تعرفه‌های کالاهای صادراتی اروپا به آمریکا حداقل 30 درصد افزایش خواهد یافت.
اما بعد از این توافق مقرر شد تعرفه صادراتی کالاهای اروپایی ۱۵ درصد تعیین شود. با این حال تعرفه‌های سنگین 50 درصدی بر فولاد اروپا همچنان برقرار خواهند ماند.
این نخستین‌بار نیست که دولت ترامپ از ابزار تعرفه برای وادار کردن شرکای تجاری به خرید LNG آمریکا استفاده می‌کند.
پیش از این، کشورهای آسیایی نیز طی توافق‌هایی برای جلوگیری از اعمال تعرفه‌های تنبیهی از سوی آمریکا، واردات گاز طبیعی مایع از این کشور را افزایش داده بودند.
این قراردادها که در ظاهر فرصتی برای کاهش تنش‌های تجاری به نظر می‌رسند، در واقع می‌توانند در بلندمدت به قفسی تبدیل شوند که هم امنیت انرژی و هم مسیر گذار به انرژی‌های پاک را محدود می‌کند.
تحلیلگران هشدار داده‌اند که این نوع واردات می‌تواند اهداف زیست‌محیطی و مسیر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را در این کشورها کند کرده و با توجه به تحولات ژئوپلتیک در آسیا آنها را در بلندمدت با ریسک اقتصادی و مشکلات جدی در تامین امنیت انرژی روبرو کند.
ژاپن، کره جنوبی، ویتنام و حتی تایلند با وجود نداشتن نیاز فوری به ال ان جی، به امضای قراردادهای چندده‌ساله تن داده‌اند. توافق‌هایی که آنها را به زیرساخت‌های گران و قدیمی متکی می‌سازد و انعطاف لازم برای بهره‌گیری از منابع ارزان‌تر و تجدیدپذیر را از بین می‌برد.
وضعیتی که اروپا نیز دچار آن شده است. به گفته تحلیلگران، زیرساخت‌هایی مانند ترمینال‌های LNG، خطوط لوله و سیستم‌های توزیع گاز، سرمایه‌گذاری‌های سنگینی هستند که تعویض آنها با انرژی تجدیدپذیر را در آینده دشوار می‌سازد.
از این رو ساختار وابسته به گاز اگر تقویت شود، می‌تواند جایگزین انرژی خورشیدی، باد و باتری را پرهزینه‌تر و کندتر کند.
علاوه بر اینها طبق برآوردها، اگر حتی بخشی از خرید ۲۵۰ میلیارد دلاری سالانه انرژی از آمریکا، جایگزین خریدهای موجود (از دیگر منابع) برای اروپا باشد، رقم نهایی بسیار بیشتر ازحجم فعلی تجارت انرژی میان دو طرف خواهد بود.
مطابق گزارش‌های رسمی سال گذشته اتحادیه اروپا بیش از ۴۳۵.۷ میلیارد دلار انرژی وارد کرده است اما سهم سوخت‌های فسیلی آمریکا تنها ۷۵ میلیارد دلار بود.
از این رو با توجه به ماهیت قراردادهای ال ان جی که «بخر یا پرداخت کن» است در مورد واقعی بودن اهداف این توافق و امکان تامین انرژی از سوی امریکا هم شک و تردیدهای جدی وجود دارد.
استاندارهای اقلیمی اروپا زیر پای کمپانی‌های نفتی آمریکا
علاوه بر فشارهای اقتصادی، معضلات محیط زیستی این قرارداد چالشی است که آینده انرژی و محیط زیست اروپا را تهدید می‌کند؛ جایی که لابی‌گران نفت و گاز آمریکا تلاش می‌کنند اتحادیه اروپا را وادار به عقب‌نشینی از قوانین سخت‌گیرانه متان و زیرپا گذاشتن تعهدات اقلیمی کنند.
اتحادیه اروپا اعلام کرده توافق واردات انرژی از آمریکا در راستای سیاستی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی روسیه انجام می‌شود.
فن درلاین در جریان دیدار با ترامپ در اسکاتلند گفت: «ما هنوز مقدار زیادی LNG روسیه داریم که از درِ پشتی وارد اتحادیه اروپا می‌شود. هدف نهایی، کنار گذاشتن کامل سوخت‌های فسیلی روسیه است».
او همچنین گفت که LNG آمریکایی هم از نظر قیمت و هم کیفیت، گزینه‌ای مناسب‌تر برای اروپا محسوب می‌شود. با این حال شواهدی وجود دارد که صنعت انرژی فسیلی آمریکا امکان پاس کردن استانداردهای اقلیمی اروپا و مقررات انتشار متان این اتحادیه را ندارد.
این مقررات تهدیدی جدی برای صادرات گاز طبیعی مایع (LNG) آمریکا محسوب می‌شود، اما ذی‌نفعان صنعت نفت و گاز و لابی‌گران در تلاشند اروپا را تحت فشار قرار دهند تا از اجرای آنها چشم‌پوشی کند.
گزارش اخیر سازمان «Global Witness» تخمین زده است که واردات LNG آمریکا به اروپا از سال ۲۰۲۲ به بعد، باعث ایجاد بیش از ۱۰۰ میلیارد یورو خسارت اقلیمی ناشی از بلایای طبیعی می‌شود. این محاسبه با استفاده از مدل هزینه اجتماعی کربن دولت بایدن انجام شده است.
شارون کلی در گزارشی که در DeSmog منتشر شد نوشته است همزمان که اروپا برای رسیدن به توافق تجاری با آمریکا عجله دارد، لابی‌گران بزرگ‌ترین صادرکنندگان گاز طبیعی آمریکا تلاش می‌کنند شکافی عمده در قوانین متان اتحادیه اروپا ایجاد کنند و با استفاده از اختلافات تعرفه‌ای و تجاری موجود، استانداردهای اقلیمی اروپا را تضعیف کنند.
همچنین لارن استاکمن، مدیر پژوهش در سازمان Oil Change International و یکی از نویسندگان گزارشی درباره تأثیرات اقلیمی پنج پروژه LNG آمریکا، گفت: «کاملاً روشن است که صنعت گاز و وزارت خارجه آمریکا فشار زیادی روی اتحادیه اروپا وارد می‌کنند تا از این مقررات متان چشم‌پوشی کند و به گاز آلوده ما تعهد دهد.»
او افزود: «ما امیدواریم اتحادیه اروپا در برابر این فشار تسلیم نشود. اما موضوع بسیار نگران‌کننده است چون میزان ریسک و تبعات آن بسیار بالا است».
با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل اول اوت برای توافق تجاری با دولت ترامپ، صادرکنندگان LNG نگران‌اند که صنعت گاز طبیعی آمریکا نتواند به پرسش کلیدی تنظیم‌کنندگان اروپایی پاسخ دهد: «چه میزان آلودگی متان از LNG شما منتشر می‌شود؟».
استاکمن تاکید می‌کند که دولت آمریکا در سطح فدرال به دنبال خلاص شدن از شر مقررات متان است. استاکمن گفت: «با این شرایط آمریکا دیگر کشوری نیست که نفت و گاز را بهتر از هر کشور دیگری تولید کند. این یک افسانه است».
شرکت های نفتی نگران قانون متان نیستند
در همین حال چارلی ریدل، مدیر اجرایی مرکز گاز طبیعی مایع (Center for Liquefied Natural Gas)، در کنفرانس «گذار انرژی جهانی رویترز» در ۲۶ ژوئن گفت: «تردیدهایی درباره توانایی واقعی آمریکا برای پایبندی به مقررات متان وجود دارد. این مسئله روند نهایی کردن قراردادها و پروژه‌هایی که نزدیک به تصمیم سرمایه‌گذاری هستند را کند کرده است».
ریدل می‌گوید که برخی شرکت‌ها علی‌رغم این چالش‌ها، همچنان به امضای قرارداد ادامه می‌دهند، چون معتقدند آمریکا بالاخره راهی برای دور زدن قوانین پیدا می‌کند.
چه اینکه وال استریت ژورنال هم در گزارشی اعلام کرد، پیش‌نویس اولیه توافق تجاری شامل «معافیت مقررات متان برای آمریکا» بوده. اما رئیس کمیسیون اروپا، اورزولا فون‌درلاین، در پاسخ به خبرنگاران گفت: «حاکمیت اروپا در فرآیند تصمیم‌گیری کاملاً غیرقابل مذاکره است».
طبق مقررات متان تصویب‌شده در سال ۲۰۲۴، این قوانین تا سال ۲۰۳۰ به‌طور کامل اجرا خواهند شد و قراردادهای جدید واردات LNG از آن تاریخ باید هم محدودیت متان را رعایت کنند و هم اطلاعات لازم را افشا نمایند.
با این حال به گفته ریدل «برخی شرکت‌ها صرفاً روی این شرط بسته‌اند که می‌توانند گاز خود را به اروپا برسانند، یا مقررات متان بازنگری می‌شود یا چیزی مثل معادل‌سازی (equivalency) برای عبور از آن ارائه خواهد شد».
او در ادامه گفت: حتی اگر اروپا در توافق با ترامپ معافیتی برای شرکت های آمریکایی صادر نکند، لابی‌گران همچنان راه‌های دیگری برای بی‌اثر کردن قوانین پیشنهاد می‌دهند. یکی از آنها کاهش جریمه‌هاست.
ریدل می گوید: « باشه، خیلی خب، جریمه را یک دلار تعیین می‌کنیم و قضیه را تمام‌شده فرض می‌کنیم؛ بعدش هم بگذار کمیسیون (اروپا) بیاد ببینه می‌تونه ما رو مجبور به کاری بکنه یا نه».
«فکر می‌کنم ایده‌هایی از این دست وجود دارند که اجرای واقعی این مقررات را در سطح کشورها برای اتحادیه اروپا بسیار دشوار می‌کنند».
اروپا اکنون در موقعیتی حساس بین منافع سیاسی کوتاه‌مدت و اهداف اقلیمی بلندمدت قرار دارد. قرارداد با آمریکا ممکن است در کوتاه‌مدت امنیت انرژی را تا حدی تضمین کند، اما تحقق اهداف کاهش انتشار کربن و مسیر گذار به انرژی پاک را به چالش می‌کشد.
اتحادیه اروپا سال‌هاست خود را پیشرو در مبارزه با تغییرات اقلیمی و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر معرفی کرده است؛ از برنامه‌های REPowerEU گرفته تا سرمایه‌گذاری‌های سنگین در نیروگاه‌های خورشیدی و بادی. در سال ۲۰۲۴، تقریباً نیمی از برق اروپا از منابع تجدیدپذیر تأمین شد و پیش‌بینی‌ها حاکی از کاهش قابل توجه مصرف گاز تا سال ۲۰۴۰ بود. اما واردات گسترده گاز از آمریکا می‌تواند این مسیر را کند کرده و منابع لازم برای اجرای کامل برنامه‌های سبز را محدود کند.
همچنین تصمیماتی مانند افزایش تعداد نیروگاه‌های گازسوز در آلمان یا سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ انرژی بریتانیا روی سوخت‌های فسیلی، نشان‌دهنده حرکت اروپا در جهت مخالف اهداف بلندمدت سبز است.
