سه سال پس از جنگ اوکراین، آمریکا و اروپا در حالی هند و دیگر شرکای روسیه را به‌دلیل تجارت انرژی تحت فشار قرار می‌دهند که خود همچنان واردکننده بزرگ نفت، گاز، کود شیمیایی و فلزات از مسکو هستند؛ تناقضی که می‌تواند اثرگذاری تعرفه‌های ثانویه ترامپ را تضعیف و بازار جهانی انرژی را بی‌ثبات‌تر کند.
تحلیلی بر آشفتگی بازار انرژی و چالش‌های سیاست تحریمی
به گزارش گاز بنیان ؛ سه سال پس از آغاز تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین، فشارهای اقتصادی غرب بر مسکو وارد فاز تازه‌ای شده است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با تهدید به اعمال تعرفه‌های ثانویه علیه هر کشوری که همچنان با روسیه تجارت می‌کند، می‌خواهد جریان درآمدهای انرژی کرملین را قطع کند.
اما در دل این سیاست سختگیرانه، یک تناقض بنیادین پنهان است: خود آمریکا و اتحادیه اروپا همچنان میلیاردها دلار واردات از روسیه دارند.
تعرفه ثانویه از هند شروع شد
در ۶ اوت ۲۰۲۵، هند نخستین کشوری بود که طعم تعرفه ثانویه ترامپ را چشید. خرید نفت روسیه از سوی دهلی‌نو باعث شد واشنگتن تعرفه واردات کالاهای هندی به آمریکا را به ۵۰ درصد برساند و تهدید کند که در ۲۱ روز آینده این نرخ به ۱۰۰ درصد خواهد رسید.
هدف آشکار این سیاست، گران کردن محصولات هندی در بازار آمریکا و واداشتن دهلی‌نو به قطع خرید نفت از مسکو است.
اما هند که از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ وارداتش از روسیه را از ۸.۲۵ میلیارد دلار به ۶۵.۷ میلیارد دلار رسانده، از این فشار خشمگین شده و آمریکا را به «استانداردهای دوگانه» متهم کرده است.
دلیل این اتهام ساده است: غرب، به‌رغم همه شعارها، همچنان خریدار بزرگ انرژی و مواد خام روسیه است.
اروپا؛ کاهش شدید اما نه قطع کامل
اتحادیه اروپا واردات از روسیه را از ۳۰.۵۸ میلیارد یورو در سه‌ماهه اول ۲۰۲۱ به ۸.۷۴ میلیارد یورو در سه‌ماهه اول ۲۰۲۵ کاهش داده است.
سهم نفت روسیه در بازار اروپا از ۲۸.۷۴ درصد به تنها ۲.۰۱ درصد رسیده، و وابستگی به گاز روسیه از ۴۸ درصد به ۱۷ درصد کاهش یافته است.
با این حال، اروپا همچنان واردکننده قابل‌توجه گاز مایع، کود شیمیایی، آهن، فولاد و حتی بخشی از نفت روسیه است.
این وابستگی، که بخشی از آن به دلیل محدودیت‌های جایگزینی سریع منابع انرژی است، در عمل پیام واشنگتن به سایر کشورها را تضعیف می‌کند.
آمریکا؛ تحریم‌کننده و خریدار
ایالات متحده نیز از این تناقض مستثنی نیست. واردات از روسیه در نیمه نخست ۲۰۲۵ حدود ۲.۵ میلیارد دلار بوده است.
بخش قابل‌توجهی از این تجارت شامل کود شیمیایی (۱.۲۷ میلیارد دلار در ۲۰۲۴)، اورانیوم غنی‌شده (۶۲۴ میلیون دلار) و پالادیوم (۸۷۸ میلیون دلار) است.
این کالاها یا جایگزین سخت دارند یا حذف فوری‌شان هزینه بالایی برای صنایع آمریکایی دارد.
اثرات بر بازار انرژی جهانی
تعرفه‌های ثانویه، اگر گسترده علیه خریداران نفت و گاز روسیه اعمال شود، می‌تواند عرضه جهانی را کاهش دهد و قیمت‌ها را بالا ببرد؛ همان‌طور که در ۲۰۲۲ پس از آغاز جنگ اوکراین رخ داد.
ترامپ اما می‌گوید نگران افزایش قیمت‌ها نیست، زیرا تولید نفت آمریکا در رکورد تاریخی قرار دارد.
با این حال، کارشناسانی مانند کیران تامکینز از «کپیتال اکونومیکس» هشدار می‌دهند که افزایش قیمت انرژی به سرعت می‌تواند به موج تورمی جدید در اقتصاد جهانی منجر شودY به‌ویژه اگر اوپک‌پلاس نتواند ظرفیت ذخیره خود را سریع وارد بازار کند.
خطرات برای روابط با چین
چین، بزرگترین خریدار نفت روسیه، فعلاً از تعرفه‌های ثانویه ترامپ در امان مانده، اما تهدیدها پابرجاست.
اعمال چنین تعرفه‌هایی علیه پکن، که مبادلاتش با آمریکا پنج برابر هند است، می‌تواند مذاکرات تجاری واشنگتن-پکن را به بن‌بست بکشاند و بازارهای کالا و مصرف را دچار شوک کند.
اعمال دوگانه سیاست تحریم
تعرفه‌های ثانویه به‌عنوان ابزار فشار، در تئوری می‌توانند درآمدهای روسیه را کاهش دهند و فشار اقتصادی بر مسکو را تشدید کنند.
اما استمرار واردات انرژی و کالاهای راهبردی روسیه توسط خود آمریکا و اتحادیه اروپا، این پیام را به شرکای مسکو مخابره می‌کند که فشارها گزینشی و سیاسی است.
این دوگانگی نه‌تنها توان اقناع‌سازی واشنگتن را کاهش می‌دهد، بلکه به کشورهایی مانند هند و ترکیه فرصت می‌دهد تا در بازی ژئوپلیتیکی انرژی، از فضای بین تحریم‌ها و نیازهای واقعی غرب بهره‌برداری کنند.
نتیجه، بازاری است که به جای ثبات، به سوی آشفتگی و عدم‌قطعیت بیشتر حرکت می‌کند.
