یک سال پس از آنکه سکان مدیریت شرکت ملی گاز ایران به دست سعید توکلی سپرده شد او در اولین سال آغاز به کار دولت چهاردهم و در آستانه هفته دولت ماحصل عملکرد یک ساله خود در مهمترین سازمان تامین امنیت انرژی کشور را پیش روی خبرنگاران قرار داد.
توکلی که بیش از 3 دهه قبل مسیر فعالیتش در صنعت گاز کشور را از بخش‌های عملیاتی آغاز کرد و بعد از آن سمت‌های مختلفی در جایگاه مدیر عملیاتی و مراجع تصمیم‌گیری تجربه کرده است؛ در نشست با خبرنگاران در جایگاه معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران نقشه راه کاملی از وضعیت جاری و چشم‌انداز آتی صنعت گاز و بخش انرژی کشور ترسیم کرد.
او از تداوم نهضت گاز رسانی در بخش صنعت صحبت کرد و در عین حال از گازرسانی به مناطق کمتر برخوردار شهری و روستایی به ویژه در استان سیستان وبلوچستان خبر داد.
او یادآوری کرد که در زمستان طولانی پارسال، با وجود ناترازی روزانه بیش از ۳۰۰ میلیون مترمکعب و سرمای مسترم و پایدار بی سابقه در کشور، حتی یک خانه ایرانی بدون گاز نماند.
موفقیتی که حاصل مدیریت یکپارچه در وزارت نفت و فداکاری نیروهایی بود که با ایثار در بخش‌های عملیاتی و کار در شرایط سخت اقلیمی شبانه روز تلاش کردند تا گاز ایمن و پایدار گرمابخش منازل هموطنان باشد.
توکلی در بخش دیگر گزارش عملکرد خود به موضوع مجاهدت نیروهای این شرکت در جریان جنگ میهنی 12 روزه اشاره کرد که در میانه حملات رژیم صهیونیستی، خوشنام‌های گمنام صنعت گاز کشور وقتی تیر خصم، رگ حیاتی خط صادراتی گاز به ترکیه را درید، بی‌هیچ مکثی به دل خطر زدند؛ و تنها ۲۴ ساعت بعد، همان خط لوله از نو جان گرفت.
یکی دیگر از موضوعات مهمی که از سوی سکاندار صنعت گاز کشور با اصحاب رسانه به اشتراک گذاشته شد، بحث تامین حداکثری گاز نیروگاه‌ها بود که در بعضی مقاطع بالاتر از تعهد شرکت ملی گاز ایران انجام شده و اکنون و در فاصله کمتر از 3 ماه تا آغاز دوره سرد سال ذخایر نیروگاهی بیش از ۶۰ درصد نسبت به زمان مشابه سال گذشته افزایش یافته است.
وضعیتی که موید اقدامات مطابق با برنامه زمانبندی برای تامین انرژی مورد نیاز کشور و همزمان اجرای به موقع تعمیرات اسای پالایگشاه‌ها و خطوط اصلی انتقال گاز برای رسیدن به آمادگی کامل قبل از زمستان 1404 است.
با این حال معاون وزیر نفت در بخش پایانی سخنان خود بار دیگر بر این اصل تاکید کرد که اگرچه به لطف خدا و همت کارکنان این صنعت ایران جزء سه کشور اول در تولید گازطبیعی است و اما این نعمت خدا دادی امانتی در دستان ما و میراثی برای آیندگان است و همه بخش‌های مسئول باید با انجام وظایف و ماموریت‌های خود نسبت به تنوع بخشی به سبد انرژی و جلوگیری از سوزاندن غیر مولد این سرمایه ملی همت کنند.
بهره‌برداری‌های هفته دولت
به گزارش گاز بنیان ؛ سعید توکلی معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در نشست خبری روز سه‌شنبه (۲۸ مرداد ۱۴۰۴) که در آستانه هفته دولت برگزار شد گفت: امسال و در هفته دولت، پروژه‌های متعددی شامل گازرسانی به ۵ شهر، ۴۲۸ روستا و ۱۷۵۳ واحد صنعتی، بهره‌برداری از ۳۳۰ کیلومتر خط لوله انتقال گاز جدید، ۴ واحد تأسیسات تقویت فشار گاز در دهشیر و برازجان، و مرکز بهره‌برداری خط لوله ساری افتتاح می‌شود.
این پروژه‌ها با سرمایه‌گذاری ۵.۶ همت و ۱۲۷.۵ میلیون یورو برای ایستگاه‌های تقویت فشار و ۱۸۴ میلیون یورو برای خطوط انتقال جدید اجرا شده‌اند که به پایداری شبکه، به‌ویژه در شمال کشور، کمک می‌کند.
معاون وزیر نفت افزود: عملیات اجرایی ۶۸۸ طرح گازرسانی شهری، روستایی و صنعتی به ارزش ۱۵ همت و ۲۲۹ کیلومتر خطوط سراسری و فرعی به ارزش ۲۵۵ میلیون یورو (شامل خطوط دهم سراسری و پل‌کله تا تهران با ۱۴۰ میلیون یورو و خط جنوب شرق با ۱۲۶ کیلومتر و ۱۱۵ میلیون یورو) آغاز خواهد شد.
طرح ذخیره‌سازی گنبد نمکی نصرآباد
سکاندار صنعت گاز کشور در ادامه به طرح نوین ذخیره‌سازی گاز در گنبد نمکی نصرآباد با سرمایه‌گذاری ۳۴۰ میلیون یورو اشاره کرد و گفت: این پروژه، که در نزدیکی هاب انرژی کشور قرار دارد، برای ذخیره‌سازی هیدروکربن و گاز طراحی شده و از نظر فناوری در ایران بی‌سابقه است. موقعیت استراتژیک این گنبد، تاب‌آوری شبکه را افزایش می‌دهد.
عملکرد موفق در زمستان سخت ۱۴۰۳
توکلی با اشاره به زمستان پارسال که بیش از ۵.۵ ماه طول کشید، اظهار داشت: با وجود ناترازی ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون مترمکعبی انرژی، قطعی گاز برای مشترکان خانگی رخ نداد.
این موفقیت نتیجه مدیریت یکپارچه وزارت نفت، تشکیل زودهنگام کمیته‌های هماهنگی سوخت، و ذخیره‌سازی مناسب سوخت مایع بود. پاییز ۱۴۰۲ گرم‌ترین پاییز ۵۰ سال اخیر بود، اما شرکت با برنامه‌ریزی دقیق برای شرایط سخت‌تر آماده شد.
رزمایش صادق ۲ و آمادگی برای بحران
وی با بیان اینکه اجرای رزمایش صادق ۲ برای تمرین واکنش به سناریوهای اضطراری مانند جنگ یا حوادث غیرمترقبه، به حفاظت از زیرساخت‌های انرژی کمک کرد افزود: تعمیرات اساسی، از جمله تعمیر آنلاین خط هشتم سراسری با ۱۲ ترک جوش و تعویق تعمیرات پالایشگاه فجر جم، با پذیرش ریسک مهندسی انجام شد. در نتیجه، ۲۲ واحد توربوکمپرسور با وجود اتمام زمان تعمیرات در سرویس ماندند و کارکرد آن‌ها ۲۱ درصد افزایش یافت. همچنین، برای اولین بار، ۲۰۸ توربوکمپرسور و ۲۸ توربوکمپرسور به‌طور همزمان در دوره‌های سه‌روزه فعال بودند. پالایشگاه‌های شهید هاشمی‌نژاد و پارس جنوبی با قابلیت اطمینان بالا (تا ۵ درصد افزایش) بدون توقف کار کردند.
پویش ۲ درجه کمتر
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در رابطه با موفقیت پویش «۲ درجه کمتر» در سال گذشته گفت: ورود وزیر کشور و استانداران به مدیریت بحران انرژی، ناترازی را به موضوعی ملی تبدیل کرد و با همکاری بین‌استانی، پایداری شبکه حفظ شد. توکلی به همکاران خود نمره «بسیار خوب» داد و گفت با وجود محدودیت‌های خارج از کنترل، عملکرد مطلوبی ارائه شد.
افزایش ۶۰ درصدی ذخایر نیروگاهی
توکلی اعلام کرد: ذخایر نیروگاهی در سال جاری ۶۰ درصد نسبت به زمان مشابه پارسال افزایش یافته است. این امر، همراه با برنامه‌ریزی دقیق وزارت نفت، تضمین‌کننده پایداری شبکه در زمستان پیش‌رو است.
وی تأکید کرد: با وجود شرایط دشوار، از جمله جنگ ۱۲روزه اخیر، شرکت ملی گاز با اتکا به توان داخلی آماده گذر از زمستان بدون قطعی است.
پایداری گازرسانی در شرایط جنگی
معاون وزیر نفت با اشاره به جنگ 12 روزه و حملات به تهران و سایر نقاط کشور، گفت: با آمادگی کامل همکاران و حضور ۲۴ ساعته نیروهای امدادی، از بروز حوادث ثانویه جلوگیری شد.
در حادثه اصابت پرتابه به خط صادراتی ۴۸ اینچی به ترکیه، این خط در کمتر از ۲۴ ساعت تعمیر و دوباره وارد مدار شد. وی این موفقیت را نتیجه همبستگی و سرمایه اجتماعی دانست و از فداکاری امدادگرانی که در شرایط بحرانی حضور داشتند، قدردانی کرد.
او افزود: در حالی که بسیاری از مردم تهران تخلیه شدند، امدادگران در محل کار ماندند و برخی پس از ساعات کاری سنگین، کنار خیابان استراحت کردند.
مدیریت مصرف و مشوق‌ها
توکلی درباره مدیریت مصرف توضیح داد: افزایش قیمت برای مشترکان بدمصرف و بسیار بدمصرف اعمال شده، اما ۸۵ تا ۹۰ درصد مشترکان خانگی افزایش قیمت محسوسی نداشته‌اند.
مشوق‌هایی مانند بهبود راندمان بخاری‌ها، نصب پنجره‌های دوجداره و پرداخت نقدی بدون بار مالی برای دولت اجرا می‌شود. قرارداد تأمین ۱.۷۲۵ میلیون بخاری کم‌مصرف منعقد شده و تا پایان سال ۳۰۰ هزار دستگاه توزیع خواهد شد.
این بخاری‌ها با بازدهی ۸۵ تا ۹۵ درصد، جایگزین بخاری‌های فعلی با بازدهی حدود ۳۰ درصد می‌شوند و می‌توانند مصرف را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهند.
تحقیقات نشان می‌دهد سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی ۷۰ تا ۸۰ درصد مصرف انرژی ساختمان‌ها را تشکیل می‌دهند، در حالی که مصارف مانند اجاق‌گاز کمتر از ۲ درصد است.
همکاری با بورس انرژی
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در بخش دیگر سخنان خود به بورس انرژی پرداخت و افزود: در بخش صنعتی، معامله ۸۰۰ میلیون مترمکعب گاز با نرخ ۱۷,۳۵۰ تومان در بورس انرژی به تأمین نیاز صنایع کمک کرده است. این روش اعتماد بازار را جلب کرده و راهکاری مناسب برای بخش‌های مولد است.
مذاکرات گازی با روسیه و ترکمنستان
توکلی درباره مذاکرات با روسیه گفت: این مذاکرات با پیشرفت ۹۵ تا ۹۹ درصد، به دلیل عوامل سیاسی و منطقه‌ای هنوز نهایی نشده است. توافق اولیه برای ۵۵ میلیارد مترمکعب گاز در دو فاز بود، اما اکنون بر حجم کمتری متمرکز است و احتمال اجرای مرحله‌ای وجود دارد.
هدف، استفاده از گاز وارداتی در بخش‌های مولد است. مذاکرات با ترکمنستان برای سواپ گاز به ترکیه ادامه دارد و قراردادهای مربوطه ارائه شده است. صادرات گاز به عراق ادامه دارد و مذاکرات برای تمدید قرارداد بلندمدت با ترکیه در جریان است.
پایش خطوط لوله و بهره‌وری انرژی
توکلی با اشاره به پایش مستمر ۴۰ هزار کیلومتر خط لوله فشار قوی، گفت: هیچ نشتی بدون اقدام رها نمی‌شود و خطوط فرسوده طبق برنامه تعویض می‌شوند.
نشت‌یابی سالیانه و تعویض تجهیزات فرسوده مانند ولوها، هدررفت گاز را به حداقل رسانده است. بخشی از فرار گاز مربوط به ادوات جانبی است و پروژه‌های کاهش آن با مکانیزم‌های تخصصی در حال اجراست.
مدیریت مخاطرات طبیعی
وی درباره فرونشست و فروریزش زمین توضیح داد: طراحی خطوط با ضریب ایمنی بالا انجام شده و تاکنون شکستگی ناشی از فرونشست گزارش نشده است.
فروریزش در نقاط خاص با پیش‌بینی‌های طراحی و حضور سریع نیروهای تعمیراتی مدیریت می‌شود. توکلی بر ضرورت تنوع‌بخشی به سبد انرژی و استفاده از منابع تجدیدپذیر تأکید کرد و گفت: ارائه همزمان برق و گاز به همه خانه‌ها در ایران، برخلاف بسیاری از کشورها، فشار زیادی بر شبکه وارد می‌کند.
چشم‌انداز زمستان ۱۴۰۴
توکلی با اشاره به برنامه‌ریزی‌های وزارت نفت، اعلام کرد: تحویل گاز به نیروگاه‌ها ۱.۶۵ درصد افزایش یافته و با اقداماتی مانند نصب بخاری‌های کم‌مصرف، مصرف انرژی بهینه‌تر شده است. در اوج مصرف خانگی (۷۲۰ میلیون مترمکعب در روز)، اولویت با تأمین نیاز داخلی است و سوخت جایگزین برای سایر بخش‌ها فراهم می‌شود.
صنایع حیاتی مانند تولید دارو و امنیت غذایی هیچ‌گاه قطع گاز نداشته‌اند، اما کاهش سهم گاز پتروشیمی‌ها در زمستان با هماهنگی وزارت نفت اجتناب‌ناپذیر است.
اهمیت بهره‌وری انرژی
وی تأکید کرد: ناترازی انرژی در کوتاه‌مدت رفع نمی‌شود و نیازمند همکاری همه بخش‌هاست. رعایت مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان می‌تواند تا ۳۰ درصد مصرف انرژی خانگی را کاهش دهد و منابع بیشتری به صنایع اختصاص دهد.
صنایع کم‌بازده مانند برخی واحدهای سیمان و آجر به اقتصاد و محیط زیست آسیب می‌زنند و باید تجهیزات خود را به‌روزرسانی کنند. توکلی پیشنهاد کرد که مطالبه‌گری صنایع بر بهبود بهره‌وری متمرکز شود. او هشدار داد: قطع گسترده گاز خانگی، مانند زلزله در تهران، می‌تواند بازیابی شبکه را تا ۱۰۰ روز به تأخیر بیندازد.
سبد انرژی و منابع تجدیدپذیر
سکاندار صنعت گاز کشور در پایان با اشاره به ضریب نفوذ ۹۵ درصدی گاز و سهم ۷۳ درصدی در سبد انرژی (۸۰ درصد نیروگاه‌ها وابسته به گاز) بر ضرورت تنوع‌بخشی به سبد انرژی تأکید کرد.و گفت: سیاست گسترش شبکه گاز در گذشته اجرا شد، اما امروز استفاده از منابع نو مانند تجدیدپذیرها ضروری است.
